Phim ‘The Tale’: Nỗi đau nhức nhối, dai dẳng, đầy ám ảnh của ấu dâm

Thể loại: Tâm lý, tiểu sử
Đạo diễn: Jennifer Fox
Diễn viên chính: Laura Dern, Ellen Burstyn, Isabelle Nélisse, Elizabeth Debicki, Jason Ritter, Common

The Tale đánh dấu lần đầu tiên nữ đạo diễn chuyên trị dòng tài liệu Jennifer Fox thực hiện một bộ phim điện ảnh.

Jennifer Fox (Laura Dern) giống như hình mẫu lý tưởng của người phụ nữ độc lập trong xã hội Mỹ hiện đại. Chưa lập gia đình, nhưng nhà làm phim tài liệu kiêm giảng viên đại học vẫn luôn tìm thấy hạnh phúc ở độ tuổi ngoài 40 với công việc yêu thích và người bạn trailâu năm Martin (Common) vốn rất mực yêu thương cô.

Nhưng niềm hạnh phúc và sự tự tin trong cuộc sống của Jennifer Fox bỗng trở nên lung lay khi mẹ cô – bà Nadine Fox (Ellen Burstyn) – gửi tới một bài luận xưa cũ có tên “Chuyện kể, do cô chấp bút từ khi mới 13 tuổi.

Bài văn của cô bé Jenny năm ấy (Isabelle Nélisse) nhận điểm A, bởi cô giáo đánh giá cao trí tưởng tượng và cách hành văn uyển chuyển, bộc lộ một tâm hồn sâu sắc, nhiều suy tư của cô bé đang ở tuổi dậy thì mong manh.

Nhưng sau ba thập niên, bà Nadine Fox khi đọc lại “Chuyện kể” của Jenny bé bỏng mới chợt nhận ra rằng đằng sau những con chữ tưởng như được viết ra từ “trí tưởng tượng” là một quá khứ đau lòng mà Jenny đã cố gắng “viết lại” để lưu giữ trong ký ức.

Giai đoạn đau buồn mà Jenny phải gắng tâm “viết lại” cho tươi mới, đẹp đẽ hơn, để rồi chôn giấu sâu trong ký ức là những tháng ngày mà cô bé gần gũi với cô giáo môn cưỡi ngựa Jane Graham – hay còn gọi là “cô G” (Elizabeth Debicki), và huấn luyện viên điền kinh Bill Allens (Jason Ritter).

Qua những dòng văn của “Chuyện kể” và trí nhớ của Jennifer Fox ở thời hiện tại, cô G và “thầy” Bill Allens hiện lên như những người thân thiết, gần gũi bậc nhất với Jenny, những người mà cô bé chẳng thể sống thiếu trong giai đoạn dậy thì với nhiều suy tư đến từ cảm giác bị gia đình bỏ rơi bởi nhà Fox còn có bốn người con khác.

Nhưng đào sâu vào trong ký ức, sâu phía trong những câu chữ của bài tập làm văn năm nào, Jennifer Fox chợt nhận ra rằng cô G và “thầy” Bill chính là thủ phạm gây ra những khoảng trống trong tâm hồn Jenny, và cô là nạn nhân của những tội ác khó ai có thể tưởng tượng ra.

Thách thức dành cho cả trái tim và khối óc

Nếu đọc qua phần tóm tắt kể trên, hoặc xem khoảng mười phút đầu tiên của The Tale – bộ phim điện ảnh đầu tiên của nữ đạo diễn tên tuổi trong dòng phim tài liệu Jennifer Fox – nhiều khán giả hẳn sẽ nhận ra đây là bộ phim xoay quanh một đề tài hết sức nhức nhối: nạn xâm hại tình dục trẻ em.

Tuy ấu dâm là chủ đề luôn thu hút sự quan tâm của công chúng, nhưng làm thế nào để chuyển thể những tội ác tình dục mà nạn nhân là những em bé ngây thơ, không có khả năng đề kháng, luôn là câu hỏi khó dành cho các nhà làm phim. Bởi bản chất của đề tài là hết sức nhạy cảm, cũng như vô số trở ngại về mặt đạo đức và tâm lý đối với người xem luôn tồn tại.

Câu chuyện, hay nói đúng hơn là bi kịch, trong The Tale là những gì mà chính Jennifer Fox từng phải trải qua ngoài đời thực.

Với riêng nữ đạo diễn 59 tuổi Jennifer Fox, The Tale chắc chắn còn là một thử thách lớn hơn rất nhiều, bởi bộ phim tiểu sử nói về chính cuộc đời chị, về những tội ác mà chính Fox là nạn nhân khi còn là cô bé Jenny 13 tuổi nhỏ bé, nhút nhát.

Có lẽ chị đã phải đấu tranh tư tưởng và suy nghĩ rất nhiều trước khi đặt bút viết nên kịch bản, để rồi biến nó thành một bộ phim điện ảnh chiếu trên kênh HBO.

Bởi một khi The Tale ra mắt, những trải nghiệm kinh hoàng, những ký ức đáng quên của cô bé Jenny năm xưa sẽ không còn nằm yên trong trái tim, khối óc của Jennifer Fox nữa, mà sẽ được hàng triệu khán giả theo dõi, đánh giá, chia sẻ, hay thậm chí là chỉ trích.

Hơn thế nữa, chuyện lần đầu tiên đảm nhiệm cả vai trò biên kịch lẫn đạo diễn của một tác phẩm điện ảnh như The Tale hẳn cũng không dễ dàng đối với một nhà làm phim “chuyên trị” dòng tài liệu như Jennifer Fox. Bởi thể loại tài liệu có nhiều yếu tố khác biệt, và thường không đòi hỏi một kịch bản quá kỹ lưỡng như phim điện ảnh.

Do đó, The Tale là một thử thách lớn dành cho cả lòng dũng cảm lẫn tài năng nghệ thuật của Jennifer Fox. Sở dĩ khán giả cần hiểu rõ những thách thức của nữ đạo diễn người Mỹ là để càng trân trọng hơn thành công vượt trội của The Tale, đặc biệt là phần kịch bản.

Kịch bản ám ảnh, thuyết phục

Không chỉ đơn thuần là một bộ phim tiểu sử đơn thuần về tuổi thơ bi kịch của cô bé Jenny, The Tale giống như một câu chuyện được thuật lại qua nhiều người kể với những giọng kể rất khác nhau.

Đó là giọng kể của Jennifer Fox nay đã trưởng thành, đầy lý trí và sự chín chắn, nhưng lại nhạt nhòa bởi những lỗ hổng trong ký ức. Đó là giọng kể của cô bé Jenny 13 tuổi, trong sáng, hồn nhiên, nhưng lại ẩn chứa vô số điểm không đáng tin đến từ “trí tưởng tượng”, hay đúng hơn là nỗ lực “viết lại” ký ức buồn của bản thân.

Cách kể chuyện khéo léo giúp bộ phim luôn giữ được sự hấp dẫn đối với khán giả dù mạch phim tương đối chậm.

Đó còn là giọng kể nhiều phần giả dối nhưng không thể bỏ qua của cô G và “thầy” Bill, bởi nếu thiếu họ, khán giả sẽ không thể có bức tranh toàn cảnh về mùa hè năm xưa ở trang trại ngựa của Jenny.

Kịch bản lớp lang với rất nhiều điều bí ẩn chỉ được gợi mở nếu khán giả tập trung theo dõi đã giúp The Tale trở nên đặc biệt hấp dẫn, bất chấp nhịp phim chậm rãi và chủ đề nặng nề của tác phẩm. Về khía cạnh ấy, Jennifer Fox hoàn toàn xứng đáng nhận nhiều lời ngợi khen về cách tiếp cận một chủ đề rất khó, đồng thời mang đậm tính chất riêng tư của bản thân.

Hoàn toàn không né tránh việc mô tả trực tiếp tuổi thơ bị lạm dụng của mình, trái lại, Jennifer Fox sử dụng nhiều trường đoạn dài để thuật lại chi tiết, tỉ mỉ, từ nhiều góc nhìn khác nhau, lời kể khác nhau. Khán giả dõi theo câu chuyện từ khi Jenny bị lừa phỉnh, dụ dỗ thế nào, cho tới tận những lần cô bé 13 tuổi bị lũ người lớn “mặt người – dạ thú” lạm dụng ra sao.

Cách tiếp cận trực diện, kỹ lưỡng, nhưng loại bỏ hoàn toàn yếu tố kịch tính không cần thiết của Jennifer Fox đã giúp The Tale tránh khỏi lối mòn bi kịch hóa hoặc khai thác quá mức sự kịch tính của những chi tiết.

Ngược lại, khán giả vẫn thấy sốc, vẫn thấy bất an khi dõi theo những cảnh quay của The Tale, không phải vì kịch tính cường điệu, mà bởi họ đang trông thấy một trong những tội ác vô nhân đạo nhất mà người lớn có thể gây ra đối với con trẻ, thứ tội ác mà rất nhiều khán giả đã đọc qua sách vở, báo chí, nhưng không nhiều trong số đó từng phải trải qua.

Nỗi đau từ những vụ ấu dâm

Một trong những hậu quả mà nạn nhân của các vụ án ấu dâm phải gánh chịu là những tổn thương lâu dài về mặt tinh thần. Thời gian có thể giúp làm liền những vết thương về thể xác, nhưng di chứng tâm lý sẽ còn theo các em đến hết phần đời còn lại.

Đau đớn hơn là đôi khi chính bởi sự ngây thơ và tâm hồn thánh thiện, các em chẳng thể nhận ra ngay những vết thương tinh thần mà bản thân phải chịu đựng, hoặc có nhận ra thì lại chỉ muốn giấu kín, chẳng muốn chia sẻ với bất cứ ai.

Khán giả sẽ hiểu hơn về tâm lý của nạn nhân những vụ ấu dâm sau khi xem phim.

Đây có lẽ là thông điệp có ý nghĩa nhất mà The Tale muốn đem lại cho khán giả, khi đại đa số chúng ta – những người may mắn không phải là nạn nhân của nạn xâm hại tình dục – không thể hiểu tại sao nạn nhân lại muốn quên đi, lại muốn xóa bỏ ký ức, lại không muốn giúp người khác hiểu về vết thương tinh thần mà bản thân phải chịu đựng.

Họ đã mất đi khả năng chia sẻ nỗi đau tâm lý, mất đi khả năng biểu đạt suy nghĩ, tình cảm với người ngoài, kể cả những người thân thiết nhất. Bởi rất nhiều trong số những kẻ thủ ác ở các vụ án xâm hại tình dục trẻ em lại chính là người quen biết, thân thuộc với các em, và lợi dụng chính sự gần gũi, chính sự yêu quý rất chân thật, hồn nhiên của trẻ thơ để dụ dỗ, lạm dụng thể xác và tinh thần của các em.

Đó chính là The Tale – câu chuyện về nỗi đau tinh thần không bao giờ nguôi của nạn nhân từ những vụ án xâm hại tình dục trẻ em, câu chuyện mà mỗi người trong xã hội hiện đại cần phải biết, phải hiểu.

Biết và hiểu không chỉ để vạch mặt kẻ thủ ác với bề ngoài hết sức bình thường, thậm chí là thân thiện, mà biết và hiểu còn để sẵn sàng giang rộng đôi tay đón nhận và cảm thông với nạn nhân – những em bé cô đơn, luôn cần được che chở, bảo vệ.

Có thể khẳng định rằng The Tale không phải là một bộ phim hoàn hảo. Dàn diễn viên, ngoại trừ phần thể hiện xuất sắc của Laura Dern trong vai Jennifer Fox trưởng thành và Isabelle Nélisse trong vai Jenny 13 tuổi, không thực sự để lại quá nhiều ấn tượng.

Laura Dern thổi hồn cho nhân vật Jennifer Fox thời hiện tại.

Chất lượng quay và bối cảnh phim chỉ dừng lại ở mức độ vừa phải so với tầm kinh phí của một dự án phim độc lập. Có lẽ một lý do ấy cộng thêm nội dung nặng nề của The Tale đã khiến bộ phim rốt cuộc được hãng HBO Films phát hành rộng rãi trên mạng lưới truyền hình cáp của kênh HBO.

Đây là lựa chọn tương đối đáng tiếc, bởi chiếu trên truyền hình sớm như thế đồng nghĩa với việc The Tale không còn đủ tiêu chuẩn dự thi Oscar 2019 – nơi mà bộ phim hoàn toàn có thể nhận đề cử về kịch bản.

Song, việc chiếu trên kênh truyền hình nổi tiếng HBO lại giúp The Talecó thể dễ dàng tìm đến rộng rãi công chúng hơn. Đây cũng là điều may mắn dành cho khán giả của kênh HBO, bởi The Tale thực sự nằm trong danh sách các tác phẩm vượt trội của điện ảnh thế giới trong nửa đầu năm 2018.

Nữ đạo diễn Jennifer Fox có quyền hạnh phúc và hy vọng, rằng bộ phim bắt nguồn từ tâm hồn của bản thân sẽ khiến khán giả cảm thấy mình phải làm điều gì đó để tương lai, những vụ án hay bi kịch tương tự sẽ không còn xảy ra, để những nạn nhân như chị không bao giờ còn cảm thấy cô độc giữa cuộc đời.

Việt Phương