Kịch cần “cần câu” hay “cá”?

Đứng trước thực trạng khán giả sân khấu kịch nói đang thưa dần dù các sàn diễn đã khai thác đủ mọi đề tài được cho là hút khách như ma, quỷ, đồng tính…, các sân khấu kịch xã hội hóa vì sức ép doanh thu nên không cho phép nhà tổ chức liều lĩnh đầu tư dàn dựng những kịch bản mang tính nghệ thuật cao, TP HCM bắt đầu có chính sách “bà đỡ” cho những tác phẩm sân khấu mang tính định hướng ra đời, đồng thời góp phần cứu nguy cho sân khấu kịch xã hội hóa. 100 triệu đồng và 25 suất “bao tiêu” Dự án đầu tư 600 triệu đồng cho các vở diễn mang tính định hướng thẩm mỹ, nâng cao giá trị nghệ thuật của Nhà hát Kịch Sân khấu nhỏ TP HCM đã được Thành ủy TP HCM thông qua. Theo đó, sau khi dàn dựng xong kịch bản đã được duyệt, vở diễn sẽ được “bao tiêu” 25 suất diễn theo hợp đồng trọn gói để đưa đến khán giả. Còn lâu nay, việc đầu tư cho sân khấu theo kiểu cho tiền, còn vở diễn sống được hay không là chuyện của đơn vị nghệ thuật. Đạo diễn NSND Huỳnh Nga ví von: “Bà đỡ có trách nhiệm giúp đứa bé chào đời, đồng thời hướng dẫn bà mẹ cách chăm sóc để đứa con cứng cáp lớn lên. Giữa lúc đầu ra cho vở diễn sân khấu đang khó khăn, việc bao tiêu suất diễn là một việc làm hết sức cấp thiết”.

Kịch bản Cây bàng vuông của tác giả trẻ Kim Khôi và Dấu xưa của tác giả Nguyễn Thanh Bình được chọn để khởi động cho dự án này. Đạo diễn – NSƯT Hoa Hạ nói: “Tôi phụ trách ban đạo diễn của Hội Sân khấu TP HCM, do vậy, đây là cơ hội để quy tụ dàn tác giả, đạo diễn trẻ có tâm huyết với sáng tác, dàn dựng tạo ra những tác phẩm sân khấu giá trị phục vụ công chúng. Vấn đề là định hướng các vở diễn một cách thiết thực để vừa bảo đảm doanh thu vừa mang giá trị thẩm mỹ”. Tin vui này được các đơn vị kịch xã hội hóa phấn khởi, họ mong sao dự án được nhân rộng để có nguồn kinh phí dàn dựng trong thời buổi sân khấu khó khăn. “Sân khấu Kịch Phú Nhuận hiện chỉ diễn 2 suất/tuần. Giá thuê mặt bằng tăng cao, lượng vé bán không khả quan như trước. “Bà đỡ” xuất hiện đúng lúc là tín hiệu đáng mừng cho sân khấu kịch xã hội hóa” – NSND Hồng Vân nói. Lo “cung” không đúng “cầu” Việc nhận tiền đầu tư của nhà nước bắt buộc phải dựng kịch bản mang chủ đề tư tưởng có định hướng đã trở thành áp lực lớn đối với các đơn vị tham gia dự án này. Một vấn đề khác đang đặt ra là nếu không có khán giả đến xem kể cả khi vở diễn được nhà nước bao tiêu 25 suất diễn. Việc tặng vé mời sẽ dẫn đến tình trạng “cung” không đúng “cầu”. Thực trạng khán giả đến xem vở diễn với thói quen “đi vì vé mời” đã từng làm đau đầu không ít các đoàn nghệ thuật quốc doanh từ Bắc vào Nam khi lưu diễn. Lượng vé bán kín rạp theo hình thức các đơn vị kinh tế là người đồng hương mua giúp đoàn nhưng khán giả nhận vé mời đến xem chưa hết nửa vở đã đứng lên ra về. Liệu 25 suất diễn nhà nước bao tiêu có thực sự hiệu quả nếu nguồn vé được phân phát đại trà, không đúng đối tượng đang là vấn đề mà các đơn vị nghệ thuật tham gia dự án lo lắng. Có ý kiến cho rằng nên chăng bán vé giá ưu đãi, thay vì phát vé mời, bởi khán giả xem kịch ở TP HCM có thói quen mua vé vào xem, còn nhận vé mời thì mang tâm lý “kịch chùa, chua lắm”, ngại bỏ thời gian đến rạp. Sân khấu kịch đang cần “cần câu” hay cần “cá”? Đó là vấn đề cần suy nghĩ, tính toán. Nhiều ý kiến cho rằng chính sách này khó kéo dài nếu cứ cho “cá” chứ không phải “cần câu”.